Onze vlucht uit de USSR herinner ik me als een stressvolle busreis die eindigde met het eten van de lekkerste worstjes ooit in Boedapest. De volgende dag werden we doorgestuurd en verlieten we het land. Dat reis in dat vliegtuig is één van de meest dierbare herinneringen die ik heb. Dat is nu bijna 35 jaar geleden en tot deze zomer was ik daar nooit terug, en daar had ik eigenlijk ook helemaal geen behoefte aan.
Anders dan mijn man heb ik niet zoveel met dat deel van Europa. Als ik de familiegeschiedenis erbij pak, dan is hun tocht door dat deel van de wereld een tragedie van geweld en vluchten (zoals ik vertel in deze voorstelling). Maar het was het Europees Kampioenschap eenwieleren dat Hongarije als bestemming in onze agenda bracht.
Voor onze dochter (en mijn tegenspeler bij TaleSpinners) was dat vierdaagse EK in de grote industriestad Miskolc haar laatste wedstrijd als junior. Haar team participeerde een week daarvoor in een vijfdaags trainingskamp op het werkelijk sprookjesachtige Szentendre-eiland midden in de Donau. Het huisje waarin we verbleven, lag in een buurtschap vol zandwegen en kronkelige voetpaden. Herten liepen overal. Het deed me denken aan onze Dacha in de Finse bossen in Rusland, waar de tijd ook vaak leek stil te staan. En tot slot waren we nog een paar dagen in Boedapest, een heuse metropool.
Op veel plekken zie je de invloed van de EU. Moderne snelwegen doorkruisen het land. En in stedelijke gebieden vind je veel overblijfselen van de met EU geld verhuisde zware industrie. Die oude fabrieksgebouwen worden omgetoverd tot sfeervolle appartementencomplexen of culturele hotspots, zoals de Factory Arena waar het EK eenwieleren gehouden werd. De bekende blauwe vlaggen met gele sterren sieren vele gebouwen en natuurgebieden, en als je bij een wandeling door een stad er goed op let dan ontdek je heel veel EU-bordjes die aangeven met welk geld het allemaal betaald is.
Ik merkte dat ik in Hongarije vaak de parallel trok met Oekraïne, want het lijkt zo op elkaar. Beide landen zijn nu een jaar of 30 onafhankelijk en worstelen onder hoge druk met de invoering van bepaalde delen van het democratisch proces (Nederland deed daar ruim 100 jaar over trouwens). De meeste jongeren voelen zich Europeaan en spreken accentloos Engels en vaak ook nog redelijk Duits. Ze werken hard om het land op te bouwen en mooi te houden. Hongarije heeft sinds 2004 hulp van de EU en dat merk je overal (zoals ik hierboven schrijf). Wat gun ik Oekraïne zo’n zelfde positie.
Mijn gevoel over Hongarije zit vol tegenstrijdigheden. Ik vind veel vergelijkbaar met het Amerikaanse platteland. De natuur is adembenemend mooi en de straten zijn brandschoon. Anders dan op veel plaatsen in Nederland kun je als vrouw in de avonduren gewoon alleen de straat op. De bewoners zijn trots op hun cultuur, met diepgewortelde normen en waarden, en doen er alles aan die te beschermen. Als het buitenland zich daar tegenaan bemoeit, dan krijgt het echter snel een nationalistische karakter met allerhande rafelrandjes en risico’s. Maar als je erin past, dan is het is het vast heerlijk wonen. Ik kom hier zeker terug en dat gaat niet weer 35 jaar duren.